GS.TS Nguyễn Minh
Thuyết, Tổng chủ biên Chương trình GDPT mới cho biết, Dự thảo CT tổng thể đã kế
thừa và phát huy những ưu điểm của CT GDPT hiện hành, đồng thời tham khảo, tiếp
thu có chọn lọc kinh nghiệm của các nước có nền giáo dục phát triển.
Đánh giá dự thảo CT tổng
thể và giải pháp khắc phục bất cập, hạn chế, theo GS Nguyễn Minh Thuyết, dự
thảo CT tổng thể đã thể hiện định hướng phát triển phẩm chất và năng lực (NL)
của học sinh (HS); xác định được mục tiêu GDPT nói chung và mục tiêu giáo dục
của từng cấp học. Chương trình đã thể hiện được sự khác biệt giữa giai đoạn
giáo dục cơ bản (gồm cấp Tiểu học 5 năm và cấp THCS 4 năm) với giai đoạn giáo
dục định hướng nghề nghiệp (cấp THPT 3 năm).
Bên cạnh đó, dự thảo CT
tổng thể bước đầu đã xác định các lĩnh vực giáo dục, định hướng nội dung giáo
dục ở từng lĩnh vực giáo dục, từng môn học và hoạt động giáo dục ở từng cấp
học; bảo đảm được ở mức độ nhất định yêu cầu cân đối nội dung các lĩnh vực giáo
dục, phù hợp với từng giai đoạn giáo dục, cấp học, lớp học. Đồng thời dự thảo
đã nêu được những định hướng về phương pháp, hình thức tổ chức dạy học, đánh
giá kết quả giáo dục...
8 phẩm chất hình thành ở
công dân nhỏ tuổi
Dự thảo CT tổng thể xác
định: “CT GDPT nhằm hình thành và phát triển cho học sinh những phẩm chất chủ
yếu sau: sống yêu thương; sống tự chủ; sống trách nhiệm.”
GS Thuyết cho rằng, ưu
điểm của cách khái quát này là ngắn gọn. Tuy vậy, nếu mục tiêu giáo dục đạo đức
chỉ giới hạn trong phạm vi ba phẩm chất đã nêu thì chưa đầy đủ. Đó là chưa kể
cách hiểu của CT tổng thể về “sống tự chủ” (được giải thích là “sống trung thực,
tự trọng, tự lực, chăm chỉ, vượt khó, tự hoàn thiện”) không phù hợp với nghĩa
của từ “tự chủ” trong tiếng Việt, đồng thời cũng khác với nội hàm khái niệm “tự
chủ” theo quan niệm của OECD .
Theo quan niệm Á Đông,
con người cần có 5 đức tính cơ bản (ngũ thường): Nhân, Nghĩa, Lễ, Trí, Tín.
Trong mỗi quan hệ cụ thể giữa con người với con người, người ta cũng đề cao
những đức tính đặc thù như Trung (quan hệ vua tôi), Hiếu (quan hệ cha con, mẹ
con). Còn trong mối quan hệ với công việc, tiền bạc thì phải thực hiện Cần,
Kiệm, Liêm, Chính.
Đúc rút những giá trị
truyền thống phù hợp với yêu cầu giáo dục con người mới, Chủ tịch Hồ Chí Minh
lúc sinh thời đã dạy HS: “Yêu Tổ quốc, yêu đồng bào; Học tập tốt, lao động tốt;
Đoàn kết tốt, kỷ luật tốt; Giữ gìn vệ sinh thật tốt; Khiêm tốn, thật thà, dũng
cảm.”
Từ 5 điều Bác Hồ dạy HS
và từ các văn kiện của BCH Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam về xây dựng, phát
triển văn hóa, con người Việt Nam như Nghị quyết 5 khóa VIII và Nghị quyết 9
Khóa XI, có thể rút ra 8 phẩm chất cần hình thành và phát triển ở các công dân
nhỏ tuổi, sắp xếp thành từng cặp như sau:
- Nhân ái, khoan dung;
- Chuyên cần, tiết kiệm;
- Trách nhiệm, kỷ luật;
- Trung thực, dũng cảm.
Năng lực gắn với môn học
Dự thảo CT tổng thể xác
định yêu cầu hình thành, phát triển ở HS một số năng lực (NL) chung và NL đặc
thù môn học. Theo dự thảo, có 8 năng lực chung là: NL tự học, NL giải quyết vấn
đề và sáng tạo, NL thẩm mỹ, NL thể chất, NL giao tiếp, NL hợp tác, NL tính toán
và NL tin học. Dự thảo CT tổng thể không xác định bất cứ NL đặc thù nào.
GS Thuyết cho biết, 8 NL
chung được dự thảo CT tổng thể xác định là kết quả vận dụng CT GDPT của EU
(Cộng đồng Châu Âu).Tuy nhiên, danh sách 8 lĩnh vực NL chung của EU dựa trên một
căn cứ phân loại khác: NL chung (core competencies) là NL mà ai cũng cần có để
sống và làm việc, phân biệt với NL chuyên biệt (special competencies) là NL chỉ
cần với một số người hoặc chỉ cần trong một số tình huống nhất định (năng
khiếu).
Trong khi đó, dự thảo CT
tổng thể của Việt Nam phân biệt NL chung với NL đặc thù môn học dựa trên hai
căn cứ khác nhau. Căn cứ xác định NL chung thì tương tự quan niệm của EU. Còn
NL đặc thù môn học được xem xét trên một phương diện khác: Đó là NL mà một hoặc
một vài môn học nhất định có ưu thế hình thành và phát triển do đặc điểm của
môn học đó hoặc những môn học đó.
Theo GS Thuyết, trong
danh sách các NL chung được CT tổng thể liệt kê, có những NL mà môn học nào
cũng cần và có thể hình thành, phát triển cho HS, như: NL tự học, NL giải quyết
vấn đề và sáng tạo, NL hợp tác. Bên cạnh đó, có những NL chủ yếu gắn với một,
hai môn học, ví dụ: NL thẩm mỹ chủ yếu gắn với các nội dung giáo dục về văn học
- nghệ thuật; NL thể chất gắn với môn Giáo dục thể chất; NL giao tiếp gắn với
các môn Ngữ văn, Ngoại ngữ; NL tính toán gắn với môn Toán; và NL tin học gắn
với môn Tin học.
Sẽ có 5 lĩnh vực giáo
dục
Để đáp ứng yêu cầu cần
đạt về phẩm chất và NL của HS, dự thảo CT tổng thể xác định 8 lĩnh vực giáo dục
là: 1) Ngôn ngữ và văn học; 2) Toán học; 3) Đạo đức - Công dân; 4) Thể chất; 5)
Nghệ thuật; 6) Khoa học Xã hội; 7) Khoa học Tự nhiên; 8) Công nghệ - Tin học.
Ưu điểm của danh sách
này là tiện đối chiếu với 8 NL chung mà CT tổng thể đã nêu. Tuy nhiên, GS
Thuyết cho rằng, nó có hai nhược điểm rất rõ:
Thứ nhất, Thiếu tính khái quát, đặc biệt là khi so
sánh với 4 lĩnh vực giáo dục theo quan niệm truyền thống: Đức, Trí, Thể, Mỹ.
Bốn mặt này vừa thể hiện 4 mục tiêu giáo dục vừa là những lĩnh vực giáo dục bao
trùm lên các môn học. Trong khi đó, 8 lĩnh vực mà dự thảo CT tổng thể nêu ra
trùng khít với tên các môn học.
Thứ hai, Yếu về logic: Có ý kiến cho rằng Ngôn ngữ
và văn học được tách khỏi các khoa học xã hội, Toán tách khỏi các khoa học tự
nhiên (như cách phân loại truyền thống) để trở thành những lĩnh vực giáo dục
riêng vì đó là những môn công cụ. Nhưng Văn học khó có thể coi là một “công cụ”
đơn thuần. Trong khi đó, Tin học, một “công cụ” hiển nhiên, lại được ghép vào
lĩnh vực Công nghệ - Tin học. Đó là những điều khó biện hộ.
GS Thuyết cho biết, quan
điểm của chúng tôi, CT tổng thể nên trở lại với cách xác định lĩnh vực giáo dục
có tính khái quát cao trong quan niệm truyền thống; chỉ bổ sung một lĩnh vực
khó có thể “gói ghém” trong chữ “Trí”: Đó là giáo dục công nghệ - kỹ thuật.
Và như vậy, sẽ có 5 lĩnh
vực giáo dục là: 1) Giáo dục đạo đức (Đức); 2) Giáo dục kiến thức khoa học
(Trí); 3) Giáo dục thể chất (Thể); 4) Giáo dục thẩm mỹ (Mỹ); 5) Giáo dục công
nghệ - kỹ thuật (Công).
Điều này cũng phù hợp với
yêu cầu của Nghị quyết 88: “Đổi mới CT, SGK GDPT nhằm tạo chuyển biến căn bản,
toàn diện về chất lượng và hiệu quả GDPT; kết hợp dạy chữ, dạy người và định
hướng nghề nghiệp; góp phần chuyển nền giáo dục nặng về truyền thụ kiến thức
sang nền giáo dục phát triển toàn diện cả về phẩm chất và năng lực, hài hòa
đức, trí, thể, mỹ và phát huy tốt nhất tiềm năng của mỗi HS.”
Nguồn Dân Trí
loading...
0 nhận xét Blogger 0 Facebook